Bouw van een 12" Dobson
Hieronder een kort overzicht met foto's van mijn zelfbouw teleskoop.
Mijn 12" Computergestuurde Dobson
Toen ik besloten had dat ik zelf een teleskoop wilde bouwen ben ik eerst na gaan denken over de "eisen" en "wensen" die ik had. In ieder geval zou het een 12"er worden. Waarom? Tja, waarom eigenlijk. Ik had een 80mm APO refractor, en wilde
iets "groots" bouwen voornamelijk voor deep-sky observaties. In mijn hoofd was een 12"er het maximaal haalbare voor een eerste zelfbouw. Verder zat hier geen verdere logica achter...
De rest van de eisen en wensen die ik kon bedenken en ook op papier heb gezet waren de volgende:
- Tussen de f/3 - f/5.3
- Collimatie moet makkelijk zijn
- Mogelijkheid om later een computersturing te bouwen
- Relatief klein in onderdelen
- Zo licht mogelijk
- Makkelijk uit elkaar te halen/in elkaar te zetten
- Meeste precisie onderdelen moetsten "koopbaar" zijn
Ontwerp
Tja, dan nu het eigenlijke bedenken van de ontwerp. Als ik de oude powerpoint open waarin ik de eisen en wensen in heb gezet, eenvoudige design tekeningen heb gezet, en een hele zwik leveranciers van onderdelen dan val me op dat ik deze presentatie als ondertitel "Dream or Reality" had gegeven.
Ik kan er ellenlange lappen tekst over schrijven, maar uiteindelijk heb ik vanuit mezelf, zonder (veel) te spieken op het internet een "klasiek" ontwerp gemaakt. Veel bouwtekeningen gemaakt op de ouderwedse manier, papier en potlood. Veel berekeningen in excel. En deze zo ook gebouwd.
Het is een f/5.3 geworden, maar achteraf had ik wellicht een iets snellere moeten maken.
Later heb ik sommige onderdelen uitgetekend in TuboCad 2D, zie hiernaast het ontwerp van de 2e versie van de spiegelbox.
Maken of kopen
Zoal gezegd de optische en andere precisie onderdelen zijn gekocht, en oh ja, ben meteen ook maar doorgegaan met het computeriseren.
Zie hier de belangrijkste gekochte onderdelen:
- Orion Optics 300mm f/5.3 + 75mm minor axes vangspiegel
- Orion Optics - Precision Crayford 2" focuser
- Orion Optics – CNC 9 pt. Mirror Cell 300mm + fan
- Computersturing: Mel Bartels' systeem
Uitdagingen en probelemen
Waren er nog problemen bij de bouw dan? Die waren er genoeg, maar voornamelijk 2 dingen:
- Balans van de teleskoop was verkeerd: Doordat de hoofdspiegel iets hoger geplaatst moest worden dan feitelijk in het ontwerp bedacht was en doordat er op het laatste moment toen de bouw al begonnen was niet voor een f/4 maar voor een f/5.3 gekozen werd was de teleskoop top-zwaar geworden. Resultaat is dat er een nieuwe vangspiegekooi gebouwd is met een wire-spider (met dank aan Jan van Gastel waar ik het ontwerp heb afgekeken). En dat er onderaan de teleskoop nog al wat gewchtjes hangen als tegenbalans.
- Problemen met de ALT-aandrijving die had last van zgn. micro-slippage De ALT-aandrijving was gebaseerd op een rubbere band om de sectoren heen, die over hard-plastic wieltjes liep. Op het gezicht liep dit uitstekend, maar bij het testen bleek dat de aandrijving toch wat zogenaamde "micro-slippage" problemen had. Het heeft me echt wat hoofdbrekens gekost om deze ten eerste te vinden, en ook om hier een nieuw systeem voor te bedenken. Uiteindelijk is dat gelukkig wel gelukt en alles werkt naar behoren.
En wat hebben we geleerd?
Nou, heel veel dingen, maar voornamelijk hoe lastig het toch is om een goede teleskoop te bouwen. Wat ik de volgende keer anders/beter zou doen? Hier komt de lijst:
- Beter goed gestollen dan slecht verzonnen: m.a.w. meer van bestaande en bewezen ontwerpen uitgaan
- Veel meer aandacht besteden aan de balans
- Toch een snellere teleskoop bouwen
- Veel lichtere materialen gebruiken
